In de stilte van de lockdown werd de Grote Kerk Wageningen heropend in oktober 2020 na een integrale restauratie, verduurzaming en herinrichting
Op de valreep van 2020 willen wij onze volgers op social media en bezoekers van onze website nog even meenemen naar een bijzondere erfgoedparel in het centrum van de stad Wageningen: de rijksmonumentale Grote Kerk Wageningen, die in opdracht van de Stichting Oude Gelderse Kerken (SOGK) is gerestaureerd en verduurzaamd naar ontwerp en onder leiding van Van Hoogevest Architecten. Er zijn in het interieur ook nieuwe functionele ruimtes ontworpen om de kerk geschikt te maken voor breed maatschappelijk en cultureel gebruik. Met verrassend passende interventies is dit doel behaald en presenteert de Grote Kerk Wageningen zich met recht als een Kerk in de Stad en een Stad in de Kerk. In oktober 2020 is in de stilte van de lockdown de kerk weer heropend zonder de gebruikelijke publieke belangstelling.
Bewogen bouwgeschiedenis
De Grote Kerk is gewijd aan Johannes de Doper, opgebouwd op de grondvesten van een romaanse voorganger en in fasen uitgegroeid tot een laatgotische kruiskerk. In de Tweede Wereldoorlog is de kerk twee keer zwaar beschadigd en ook twee keer weer opgebouwd. In de onderste 3 meter van de toren, die overigens eigendom is van de burgelijke gemeente, is nog 12de-eeuws natuursteenmateriaal aanwezig. De kerk zelf dateert voor een belangrijk deel uit de wederopbouwperiode van net na de Tweede Wereldoorlog. Het laatgotische beeld is daarbij gevolgd, zij het met enkele wijzigingen in de schipruimte waar een hoger, houten tongewelf werd ingebracht in plaats van de originele stenen kruisgewelven. Het interieur was compleet weggevaagd en is door architect Ad Van der Steur (1893 – 1953) ontworpen met nieuwe galerijen in het noord- en zuidtransept, houten banken, houten entreeportalen en scheidingswanden. In de van oorsprong laatmiddeleeuwse kerk is de tijdslaag van de wederopbouwperiode dan ook sterk vertegenwoordigd.
opgebouwd op de grondvesten van een romaanse voorganger en in fasen uitgegroeid tot een laatgotische kruiskerk
Duurzaam behoud
In 2017 heeft de protestantse gemeente de kerk verkocht aan de SOGK en werd voor beheer en exploitatie een aparte stichting in het leven geroepen: Stichting Grote Kerk Wageningen. Voor een duurzaam behoud van de kerk moest het monument integraal worden gerestaureerd. Werk van ruim een jaar dat naast kapherstel ook herstel van metselwerk omvatte met een integrale vervanging van de naoorlogse, verweerde cementvoegen. Zowel binnen als buiten is de kerk geschilderd. Een duurzame manier van verwarmen is gerealiseerd door onder de hardstenen tegelvloer een nieuwe betonvloer te maken met vloerverwarming. Het glas-in-lood is opnieuw verlood in het glasatelier van Hagemeijer en voorzien van een beschermende voorzetbeglazing.
Een verrassende doorkijk
In het oog springend is de nieuw ingebrachte tijdslaag die het brede gebruik faciliteert. In de noordbeuk is op verdiepingsniveau een nieuwe ruimte gemaakt die aan de voorzijde over de volle hoogte van glas is voorzien. Van hieruit heeft men een verrassende doorkijk over de lengteas van de noordbeuk en kan er vergaderd worden zonder hinder van andere activiteiten in de kerkruimte. De inbouw steunt op een constructie, die achter een naoorlogse houten scheidingswand verborgen ligt. Deze wand is schuifbaar gemaakt, zodat de achterliggende ruimte bij de kerkbeuk betrokken kan worden. In het noordtransept is de galerij ingekort ten behoeve van een uitgiftebalie nabij de nevenruimte met een nieuwe professionele keuken.
Restauratie, verduurzaming en herinrichting Grote Kerk Wageningen
Nieuwe en oude tijdslagen
Voor een flexibeler gebruik van de kerkruimte is een belangrijk deel van de oude kerkbanken vervangen door makkelijk verplaatsbare, nieuwe houten stoelen. Delen van de verwijderde banken zijn hergebruikt in de wanden van de nieuwe multifunctionele ruimte in de noordbeuk, waardoor een interessante vervlechting is ontstaan van een oude en nieuwe tijdslaag. In de westelijke travee onder de orgeltribune zijn voldoende nieuwe toiletvoorzieningen ingebracht om de ontvangst van grote aantallen bezoekers mogelijk te maken. De Grote Kerk Wageningen heeft naast het breed culturele gebruik de kerkelijke functie voor de zondagen weten te behouden en is met deze restauratie en herinrichting op verantwoorde wijze voortbestemd.
Opdrachtgever Stichting Oude Gelderse Kerken
AannemerDe Bonth van Hulten, Nieuwkuijk
Constructeur Constructiebureau de Prouw, Bunnik
Adviseur installaties SIE (Smits Installatie Advies), Waarder
Installateur (E en W) ITN installatietechniek, Ede.
Fotografie Frank Hanswijk
