In opdracht van de British School Amsterdam is het voormalige Huis van Bewaring aan de Havenstraat in Amsterdam, omgevormd tot schoolgebouw. Een bijzondere opgave die in samenwerking met Atelier Pro en Buro Sant en Co is aangegaan. Van Hoogevest Architecten is betrokken geweest bij de restauratieve ingrepen in het historische gevangenisdeel. Dit project is genomineerd als schoolgebouw van het jaar 2021 en genomineerd voor de Amsterdamse Architectuurprijs AAP, die donderdag 19 mei 2022 zal worden toegekend. In december 2021 won de British School de Geurt Brinkgreve Bokaal.
‘Van een gebouw waar iedereen weg wil naar een gebouw waar iedereen wil blijven’
De wiekvormige uitbreiding
Het voormalige Huis van Bewaring aan de Havenstraat in Amsterdam is ontworpen door W.C. Metzelaar en werd in 1891 in gebruik genomen. Nu ligt deze vleugelgevangenis midden in een woonwijk, maar destijds was het gebied landelijk en vrijwel onbebouwd. In eerste aanleg behoorden bewaarderswoningen en drie directeurswoningen tot het ensemble, die de gevangenis als het ware afschermde van de buitenwereld. In de jaren 80 zijn deze woningen en de oude gevangenismuur gesloopt om plaats te maken voor nieuwe aanbouwen met een nieuwe gevangenismuur. Voor de recente omvorming van gevangenis naar school is deze uitbreiding die geen monumentwaarde had, gesloopt en komt het 19de-eeuwse gebouw voor het eerst in het zicht vanaf de straatzijde. Vanwege de monumentenstatus van het gevangenisgebouw is het ontwerp tot stand gekomen in nauw overleg met de gemeente Amsterdam. Het concept gaat uit van een wiekvormige uitbreiding, waarbij alle gevangenisvleugels aan één kant worden uitgebreid ten behoeve van lokalen met een gevraagde omvang, terwijl de cellenstructuur aan de andere kant van de vleugels is behouden.
Interventies in de gevangenis
Links van de hoofdentree is de nieuwe uitbreiding zichtbaar met een boogvormige gevelbeëindiging die verwijst naar de raamtypen en gewelven in het interieur. Aan de rechterzijde is de vleugel vrijgehouden van uitbreidingen om hier volledig zicht te creëren op de gevangenisvleugel en het entreegebouw. Daarmee is een gaaf historisch gevelbeeld van het gevangeniscomplex aan deze zijde behouden gebleven. In het interieur zijn ingrepen gedaan om de drie scholen van de British School Amsterdam (Early Years, Junior en Senior) die voorheen op verschillende locaties in de stad waren ondergebracht, een prettig en veilig onderkomen te geven op één locatie. In het interieur zijn de hekken van de bordessen in de vleugels en het panopticum vervangen door hogere en zijn de bordessen verbreed.
Een omgeving creëren waar kinderen niet meer weg willen
De noodzakelijke brandcompartimentering is zo transparant mogelijk uitgevoerd en laat het doorzicht over de volledige lengteas van de vleugels ongemoeid. Beeldbepalende verandering is de gele baksteen die weer in het zicht is gekomen. Met veel geduld zijn alle latere verflagen verwijderd. In het entreegebouw is de voor deze gevangenisgebouwen karakteristieke tegelvloer met in patroon gelegde gele en zwarte tegels, bewaard gebleven. In de buitengevels zijn extra raamopeningen gemaakt om de klaslokalen te voorzien van voldoende daglicht. Het gebouw was te klein om het gehele programma van de BSA met meer dan 1000 leerlingen te huisvesten, dus zijn ook links en achter het gebouw nieuwe uitbreidingen gerealiseerd. Het eindresultaat komt volledig tegemoet aan de wens van de British School Amsterdam om in dit bijzondere gebouw een omgeving te creëren waar kinderen niet meer weg willen in tegenstelling tot de vroegere bewoners van de gevangenis. Het citaat bovenaan deze projectpagina is van Paul Morgan, de directeur van de BSA.
Opdrachtgever British School Amsterdam
Omvang 14.000 m2
ontwerp en realisatie 2016 – 2021
Architecten Atelier Pro, Van Hoogevest Architecten (restauratie) en Buro Sant en Co (landschap)
Bouwkundig Aannemer Heddes Bouw
Adviseur Bouwfysica en Akoestiek Deerns
Adviseur Constructie IMd Raadgevend Adviseurs
Fotografie Eva Bloem
Historische foto’s Beeldbank Stadsarchief Amsterdam
Meer informatie Atelier Pro
Het schoolgebouw is genomineerd als schoolgebouw van het jaar 2021
