In mei 2023 is in de Stevenskerk Nijmegen de zogenaamde Fase West afgerond, onderdeel van het meerjarige Masterplan van de Stichting Stevenskerk waarin verduurzaming en herinrichting van de kerk voor een breder gebruik einddoelen zijn. Op 7 september 2023 worden de westkapellen die nu zijn voorzien van grote glaspanelen, feestelijk heropend. Eerder werd het exterieur van de kerk gerestaureerd onder leiding van Van Hoogevest Architecten.
Nieuwe betekenis voor de stad
Het kerkgebouw kent vele tijdslagen, in sommige gevallen fragmentarisch bewaard gebleven maar wel nog steeds goed herkenbaar. De bouwgeschiedenis laat zich aflezen aan de verschillende bouwstijlen in de kerk: Van het romaanse westwerk naar de late gotiek van het koor. Helaas werd juist het oudste deel van de kerk – de westzijde met toren en twee flankerende kapellen – grotendeels verwoest door het bombardement van 1944. Bij de wederopbouw werden ook bouwsporen blootgelegd en schilderingen gereconstrueerd, waardoor de verschillende tijdslagen meer met elkaar verweven raakte. Met de herinrichting die nu is gerealiseerd heeft de rijke historische gelaagdheid van de Stevenskerk nieuwe betekenis gekregen voor de stad. Waren voorheen de westkapellen visueel afgescheiden van de kerk via houten wanden, nu zijn grote glaspuien geplaatst, waardoor de ruimtelijke samenhang tussen kapellen en kerkruimte is hersteld, terwijl een breder gebruik van de kapellen, separaat van de kerk, wel mogelijk is.
Herstel van ruimtelijke kwaliteit
De verwijderde houten wanden in de Zuider- en Noorderkapel die in het westwerk de toren flankeren waren daar geplaatst in de wederopbouwperiode na de Tweede Wereldoorlog. Vanuit de Stichting Stevenskerk bestond grote behoefte om de kapellen te heropenen zodat de oorspronkelijke ruimtelijke kwaliteit en de lichtenval in de kerk hersteld zouden kunnen worden. Voor een separaat gebruik van de kapelruimtes en het gewenste bredere gebruik was een afscheiding echter wel nodig. De architect heeft daartoe voor iedere kapel een glaswand ontworpen die optimaal licht doorlaat en de ruimtelijke samenhang tussen kapel en kerkruimte hersteld. Het was een huzarenstuk om deze panelen in de kerk te plaatsen. De glaspanelen zijn vrijwel onzichtbaar aan elkaar gehecht via slanke kitnaden en gevat in een slank stalen frame. Het onderste deel is meer gesloten gehouden, zodat in beide kapellen ook een meer besloten gebruik mogelijk is.
Bekijk de video
Tijdslagen, verduurzaming en circulariteit
De materialen messing en leer voor de deuren in de glaspanelen verwijzen naar het verleden van de kerk toen de smeden- en schoenmakersgilden hier hun altaren hadden. De nieuwe afscheiding refereert dus typologisch aan het historisch separate gebruik van de kapellen en qua materiaalgebruik aan de gilden van de late middeleeuwen. Daarmee gaat de nieuwe tijdslaag op een subtiele manier een verbinding aan met de verschillende tijdslagen uit het rijke verleden van dit unieke kerkmonument. Het materiaal van de gesloopte wanden is hergebruikt in de nieuwe vloeren in de westkapellen, die tegelijkertijd ook van vloerverwarming is voorzien. Het werk aan de Stevenskerk Nijmegen is nog niet klaar. Er volgen nog maatregelen ter verduurzaming door toepassing van isolatieglas, vloerverwarming en isolatie van gewelven.
Fotografie en film Thea van den Heuvel
Project Restauratie, verduurzaming en herinrichting Fase West 2020-2023
Opdrachtgever Stichting Stevenskerk Nijmegen
Architect Van Hoogevest Architecten
Adviseur constructies Croes Bouwtechnisch Ingenieursbureau
Adviseurs installaties H4TS
Adviseur akoestiek Het Geluidburo
Publiekspresentatie ArsLonga
Aannemer Bouwbedrijf Van Dinther
Glaspuien IFS Building
Inrichting Hubbers Interieurmakers
